สำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยจัดตั้งขึ้นตามพระราชบัญญัติส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย  พ.ศ. 2551 เมื่อวันที่ 4 มีนาคม พ.ศ.2551 ซึ่งมีประวัติความเป็นมาที่ยาวนาน โดยมีรากฐานที่มั่นคงมาจาก “การศึกษาผู้ใหญ่” เริ่มตั้งแต่งวันที่ 23 ธันวาคม พ.ศ. 2480 ในสมัยของพลตรี พระยาพหลพลพยุหเสนา นายกรัฐมนตรี ได้ตกลงวางนโยบายจัดการศึกษาผู้ใหญ่ และแถลงนโยบายต่อสภาผู้แทนราษฎร และในวันที่ 28 ธันวาคม พ.ศ. 2480 ได้จัดตั้งคณะกรรมการพิจารณาเรื่อง การจัดแนวการศึกษาผู้ใหญ่ โดยวางโครงการดำเนินงานให้มีแบบแผนที่ดี และได้มอบให้รัฐบาลจัดดำเนินการ

ต่อมา พ.ศ. 2481 ประเทศไทยเปลี่ยนแปลงรัฐบาลชุดใหม่ โดยมีพลตรี หลวงพิบูลสงครามเป็นนายกรัฐมนตรี รัฐบาลได้จัดตั้ง กรรมการพิจารณาเรื่องการศึกษาผู้ใหญ่ขึ้น เป็นชุดที่ 2 และเสนอให้จัดตั้งกองการศึกษาผู้ใหญ่ขึ้น ในสำนักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ รัฐบาลได้ประกาศใช้พระราชกฤษฎีการจัดวางระเบียบการ ในกระทรวงศึกษาธิการ (ฉบับที่7) พ.ศ. 2483 ว่าด้วยการจัดตั้งกองการศึกษาผู้ใหญ่ ในสำนักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ เมื่อวันที่ 6 สิงหาคม พ.ศ. 2483 โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อให้ผู้ใหญ่ที่ไม่รู้หนังสือได้รับการศึกษาจนอ่านออกเขียนได้ ซึ่งส่งผลถึงการพัฒนาประเทศไทยส่วนรวม

ในปี พ.ศ. 2488 รัฐบาลร่วมกับองค์การเอกชนต่าง ๆ ได้รณรงค์เพื่อให้ผู้ใหญ่ได้รู้หนังสือ ตลอดจนออกกฎหมายและประกาศใช้รัฐนิยมเพื่อกระตุ้นให้ประชาชนมาเรียนหนังสือซึ่งช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 สงบลง การจัดการศึกษาผู้ใหญ่ได้ซบเซาลงไป

ต่อมา พ.ศ. 2490 เป็นยุคของการรณรงค์ให้ผู้ใหญ่รู้หนังสือ กระทรวงศึกษาธิการจึงเสนอโครงการปรับปรุงการศึกษาผู้ใหญ่ต่อคณะรัฐมนตรี และเพื่อให้เหมาะสมกับสภาวการณ์ของประเทศที่เปลี่ยนแปลงไปได้ขยายประเภทงานการศึกษาผู้ใหญ่เป็นระดับมัธยมศึกษาตอนต้น และตอนปลาย หลักสูตร 1 ปี จัดอาชีวศึกษาผู้ใหญ่ประจำที่และเคลื่อนที่ หลักสูตร 3-6 เดือน จัดบริการห้องสมุดประชาชน และมีหน่วยโสตทัศนศึกษาเพื่อประชาสัมพันธ์งานของรัฐ